Πολλές φορές οι πελάτες μου με παίρνουν τηλέφωνο για να κλείσουμε το πρώτο μας ραντεβού και μου λένε «ήθελα να σας πάρω εδώ και καιρό» ή «το σκεφτόμουν να σας πάρω αλλά δεν το έπαιρνα απόφαση». Είναι γεγονός ότι η απόφαση να πάει κανείς στον ψυχολόγο ακολουθείται από μεγάλη αμφιθυμία και πολύ μυστήριο. Αναρωτιέται κανείς πώς θα είναι εκεί; Τί θα μου πει; Θα με καταλάβει ή είναι χάσιμο χρόνου; Ξέρει να με βοηθήσει ή θα πετάξω τα χρήματά μου; Θα είναι άραγε άβολα να μιλήσω με έναν ξένο; Γιατί να ενδιαφερθεί για μένα;
Αρχικά να πούμε ότι όλες αυτές οι ανησυχίες είναι απολύτως φυσιολογικές. Είναι ο φόβος και το άγχος για το καινούριο και το άγνωστο που κανείς θα συναντήσει που τον κάνει να διστάζει ή να ανησυχεί. Είναι και το γεγονός ότι ακόμα υπάρχει μεγάλη προκατάληψη γύρω από το επάγγελμα του ψυχολόγου. Συχνά το επάγγελμα αυτό συγχέεται με εκείνο του ψυχιάτρου ή του νευρολόγου και κανείς δεν είναι σίγουρος αν έχει επιλέξει το σωστό επαγγελματία που είναι ο κατάλληλος για να λύσει το πρόβλημα του.
Θα πάρω λίγο χώρο από το παρόν άρθρο για να διαλευκάνω λίγο το μυστήριο που υπάρχει γύρω από τρία αυτά πολύ διαφορετικά επαγγέλματα. Ο ψυχίατρος και ο νευρολόγος είναι και οι δύο ιατροί, απόφοιτοι κάποιας ιατρικής σχολής. Ο ένας ασχολείται με ψυχικές διαταραχές που χρήζουν φαρμακευτικής αγωγής, ενώ ο δεύτερος ασχολείται με παθήσεις του κεντρικού και περιφερειακού συστήματος, ό, τι δηλαδή έχει να κάνει με τη λειτουργία του εγκεφάλου, των νεύρων και των μυών. Συνοπτικά, ο ψυχίατρος ασχολείται με τη διάγνωση και τη θεραπεία ψυχικών διαταραχών (π.χ. συναισθηματικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, ψυχώσεις κλπ.) , ενώ ο νευρολόγος με τη διάγνωση και θεραπεία νευρολογικών διαταραχών (πχ άνοια, Parkinson, εγκεφαλικά, ζαλάδες, πονοκέφαλοι, ίλιγγοι κλπ.). Και οι δύο έχουν δικαίωμα συνταγογράφησης λόγω του ότι είναι απόφοιτοι ιατρικών σχολών.
Ο ψυχολόγος από την άλλη, δεν είναι ιατρός και είναι απόφοιτος κάποιας σχολής ψυχολογίας. Παρ’ ότι μπορεί άτυπα να κάνει διάγνωση μιας ψυχικής διαταραχής, ασχολείται κυρίως με τη θεραπεία της «δια του λόγου», χωρίς να χορηγεί ο ίδιος φαρμακευτική αγωγή. Πέρα όμως από τη θεραπεία ψυχικών ασθενειών ασχολείται και με τη συνολική ανάπτυξη του ατόμου, βοηθώντας το να αναπτύξει δεξιότητες, να θέσει στόχους, να οργανώσει τη ζωή του, να αυτοβελτιωθεί, να έρθει σε επαφή με το συναίσθημά του και να μάθει να λειτουργεί καλύτερα με τους γύρω του. Έτσι αντικείμενο του ψυχολόγου πέρα από το ίδιο το άτομο μπορεί να γίνει και ένα ζευγάρι ή μια οικογένεια ή μια ομάδα ατόμων με κοινό στόχο. Ο ψυχολόγος μπορεί να συνεργάζεται με κάποιον ψυχίατρο ή κάποιον νευρολόγο στον οποίο και παραπέμπει, όταν υπάρχει η αντίστοιχη ανάγκη.
Κάποιος, λοιπόν, που έρχεται για πρώτη φορά στο γραφείο του ψυχολόγου, δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει αυτές τις διαφορές και συχνά έχει απορία για το εάν έχει απευθυνθεί στον αρμόδιο ειδικό. Ο ψυχολόγος είναι σε θέση να ακούσει με προσοχή το πρόβλημα του πελάτη του και να τον καθοδηγήσει προς τη σωστή κατεύθυνση. Έτσι το πρώτο ραντεβού μπορεί κάποιες φορές να είναι και το μοναδικό ραντεβού που μπορεί να κάνει ο ψυχολόγος με έναν πελάτη ή μπορεί να είναι η αρχή ενός υπέροχου ταξιδιού γεμάτο ανακαλύψεις, συναισθήματα, εμπειρίες και ανατροπές.
Όταν περνά κανείς το κατώφλι του γραφείου του ψυχολόγου η πρώτη εικόνα και η πρώτη επαφή είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού δεν θα υπάρξει άλλη «πρώτη φορά» με τον ίδιο ψυχολόγο. Ο ψυχολόγος, λοιπόν, αναλαμβάνει στην πρώτη συνεδρία τον ρόλο να παρουσιάσει τον εαυτό του και να εξηγήσει στον πελάτη του την δουλειά του, αλλά και τους πολύ σημαντικούς κανόνες από τους οποίους αυτή διέπεται. Μετά είναι δουλειά του να ακούσει προσεκτικά το πρόβλημα που παρουσιάζεται, να το αξιολογήσει και να κρίνει εάν το ζήτημα που φέρνει ο θεραπευόμενος χρειάζεται τη σύμπραξη και άλλου ειδικού, πχ ενός ψυχιάτρου ή ενός παθολόγου, για να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα.
Σημαντικό είναι επίσης ο ψυχολόγος να διερευνήσει και τις προσδοκίες του πελάτη του από τη θεραπεία. Κανείς συχνά έρχεται στο γραφείο με την ελπίδα ο ψυχολόγος να λύσει το πρόβλημα του με ένα μαγικό τρόπο και οι προσδοκίες του μπορεί να είναι ιδιαίτερα υψηλές. Το έργο της ψυχοθεραπείας είναι κάτι που απαιτεί δουλειά και από τις δύο πλευρές. Ο θεραπευτής δεσμεύεται να βοηθήσει το θεραπευόμενό του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αξιοποιώντας όλα τα μέσα που διαθέτει, αλλά και ο θεραπευόμενος δεσμεύεται να προσπαθήσει και κάποιες φορές να τολμήσει ή να ρισκάρει προκειμένου να βγάλει τον εαυτό του από το πρόβλημα και να προχωρήσει ένα βήμα πιο μπροστά. Θεραπευτής και θεραπευόμενος αναπτύσσουν σταδιακά μια σχέση εμπιστοσύνης και προχωρούν σταθερά προς ένα συγκεκριμένο στόχο.
Η εμπειρία της ψυχοθεραπείας συχνά παρομοιάζεται με ένα ταξίδι ενός πλοίου στη θάλασσα το οποίο ξεκινά από το ασφαλές του λιμάνι προς ένα, ίσως άγνωστο, προορισμό, χωρίς να γνωρίζει τι θα συναντήσει στο δρόμο του. Συχνά στη διαδρομή του βρίσκει καλό καιρό και νηνεμία και προχωρά γρήγορα προς τον προορισμό του, ενώ άλλες φορές βρίσκει φουρτούνα και τα κύματα εμποδίζουν τον ήρεμο δρόμο του και το καθυστερούν. Τις περισσότερες φορές όμως, αργά ή γρήγορα, φτάνει στον προορισμό του.
Στο ταξίδι αυτό στο πλοίο ο ψυχολόγος με τον θεραπευόμενό του είναι συνεπιβάτες και παλεύουν μαζί να ξεπεράσουν τα εμπόδια που θα βρουν στο δρόμο τους. Ο προορισμός τους είναι κοινός, όπως και το βίωμα της εμπειρίας αυτού του ταξιδιού.
Στο πρώτο ραντεβού κανείς από τους δυο δεν ξέρει τι θα ακολουθήσει και που μπορεί να τους οδηγήσει αυτό το ταξίδι της ψυχοθεραπείας. Ο ψυχολόγος έχει στο μυαλό του περίπου που θέλει να φτάσει με το θεραπευόμενό του και ποια διαδρομή πρέπει να ακολουθήσει για να φτάσει εκεί που επιθυμεί ο πελάτης του με μεγαλύτερη ασφάλεια, αλλά η εμπειρία που ακολουθεί είναι για τον κάθε πελάτη μοναδική.
Έτσι αυτό που κανείς χρειάζεται να ξέρει πριν πάει στο πρώτο ραντεβού είναι να γνωρίζει σε ποιον ειδικό απευθύνεται και πόσο αξιόπιστος είναι αυτός, και αν δε γνωρίζει από πριν, να ζητά τις σχετικές πληροφορίες όταν φτάνει στο γραφείο. Πρέπει επίσης να γνωρίζει και να αναμένει ότι η ψυχοθεραπεία είναι μια άλλοτε μακρόχρονη και άλλοτε πιο σύντομη διαδικασία που έχει να προσφέρει πολλές χαρές και ανταποδώσεις, αλλά κάποιες φορές και απογοητεύσεις και προβληματισμούς. Είναι μια διαδικασία που ανεξάρτητα από την πορεία πάντα οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα, αλλά απαιτεί δέσμευση και χρόνο και από τις δύο πλευρές. Απαιτεί υπομονή, όπως κάθε καλό πράγμα στη ζωή, και πολύ ελπίδα για το μέλλον.